Şiir Nasıl Yapılır – Vladimir Mayakovski

1925 yılında Sergey Yesenin intihar etmiş ve ardından okuyanları çok etkileyen bir veda şiiri bırakmıştır (Bu şiir, Türkçe’de Azer Yaran çevirisiyle okunabilir). Yesenin’in intiharının insanları özendirmesi tehlikesine karşı Mayakovski, “Sergey Yesenin’e” adlı bir şiir yazar. Metnin ikinci bölümünde Mayakovski bu şiiri nasıl “yaptığını” anlatmaktadır.

Mayakovski, metnin yalnızca bir yerinde Rus Biçimcileri’ni anar, bu da muhtemelen dönemin baskıcı ortamı yüzündendir. Ancak savunduğu fikirler Rus Biçimcileri, özellikle Viktor Şklovski ve Roman Yakobson ile tamamen örtüşmektedir. Tıpkı Şklovski’nin “Don Kişot Nasıl Yapıldı?” adlı yazısında kurgunun “yapıldığını” savunması gibi Mayakovski de şiirin yapıldığını savunur ve yine Şklovski gibi “yöntem tekniği” (Rusça “priyom”) kavramını kullanır. Biçimciler başta anlamın olmadığını, şiirin anlamsız nağmelerle başladığını düşünür ki paralel görüşlere Mayakovski’de de rastlarız. Mayakovski, şiirselliği ses akışmalarında görür. Roman Yakobson da Amerika Birleşik Devletleri’nde çalıştığı sırada verdiği “I like Ike” örneği ile şiirselliği ses akışmalarında bulmaktadır. Sonuç olarak Mayakovki’nin “Şiir Nasıl Yapılır?” adlı kitabı Biçimci bir çalışmadır.

Metni çevirirken Mayakovski’nin yaptığı şiir alıntılarında yazarın anlam aktarmak istediği yerlerde anlam çevirisi yaptım ama ses özelliklerini aktarmak istediği yerlerde çeviriyazı ile yetindim. Mayakovski, dönemin edebiyat ortamına hitaben yazdığı için pek çok kapalı gönderme yapıyor; metni anlaşılır kılmak adına bu göndermeler hakkında dipnotlar koydum. Son olarak; Mayakovski’nin devrik ve uzun, bileşik cümlelerden oluşan tarzını elden geldiğince korumaya çalıştım ama anlamayı güçleştirdiği yerlerde onun devrik cümlelerini düz olarak aktardım.