Kıyamete Bir Milyar Yıl – Boris ve Arkadi Strugatski

16 Oca Kıyamete Bir Milyar Yıl – Boris ve Arkadi Strugatski

İthaki’nin bilim kurgu klasikleri serisinden bir kitabı tanıtacağım bu gün: Kıyamete Bir Milyar Yıl. Rus yazarlar Arkadi ve Boris Strugatski’nin 1977 yılında kaleme aldıkları bu eser o kadar canlı ki, günümüzde geçiyormuş hissi veriyor.
Kitap karmakarışık bir olay örgüsüyle başlıyor.
Malyanov bir astrofizikçidir ve yıldızlar arası maddeyle ilgili bir çalışma yapmaktadır. Daha iyi odaklanabilmek için karısı ve çocuğunu tatile göndermiştir. Fakat etrafında anlam veremediği ve çalışmalarını yapmasını engelleyen bir takım tuhaf olaylar dönmektedir. Malyanov bir süre sonra aynı sıkıntının yalnızca kendi başına gelmediğini, bir takım bilim adamı arkadaşlarının da çalışmalarını engelleyen tuhaf hatta neredeyse fantastik olaylarla karşı karşıya olduğunu anlar.
Kendisi gibi birer bilim adamı olan arkadaşlarıyla bir araya gelip bu sorunu tartışırlar.
İçlerinden biri üst düzey bir aklın eseri olan kudretli varlıkların, bilimsel çalışmaların önünde bir güç oluşturduklarını ve kendilerine karşı durduklarını iddia eder. Fakat Malyanov bunu fazlasıyla fantastik bulur. Ama sonuç olarak, fantastik olayları fantastik olmayan varsayımlarla nasıl açıklarsın ki?
Aradan çok zaman geçmeden, Veçerovski adındaki bilim adamı kendi fikrini ortaya atar.
Her şey basit bir varsayımdan ortaya çıkıyor aslında: Kainat kendi yapısını korur.
Fiziğe göre evrenin entropisi sürekli olarak artmaktadır. Ve bu nedenle de yüksek bir uygarlık mevcut olamaz, çünkü yüksek bir uygarlığın aklı o denli gelişmiş olacaktır ki azalmayan entropi yasası üzerinde hakimiyet kurabilecektir. Bu da kainatın yapısının kaybolacağı ve bir kaosun egemen olacağı anlamına gelmektedir. Bir nevi kıyamet de diyebiliriz.
Ve şimdi bilim adamlarının başına gelen tuhaf olaylar, kainatın kendini savunmasından başka bir şey değildir. Çünkü bu bilim adamlarının çalışmaları bir şekilde, milyonlarca başka insanın çalışmalarıyla birleşerek entropiye hakim olmaya yönelik bir tehdit oluşturmaktadır. Kısacası:
“Belki de Newton’un kutsal kitaptaki kıyameti açıklamaya çalışması, Arşimet’in de sarhoş bir asker tarafından biçilmesi tesadüf değildi.”

Şimdi bilim adamlarının önünde bir yol ayrımı durmaktadır: Başlarına gelen tuhaf ve ölümcül olayların oluşturduğu baskı yüzünden sinip çalışmalarını bir kenara mı atacaklar? Yoksa her şeye rağmen bilimsel çalışmalarını sürdürmeye, kendileri olmaya devam mı edecekler?
Eğer söz konusu güç üst düzey akla sahip uzaylılar olsaydı savaşmak kaçınılmaz olurdu. Fakat kainatla savaşabilir misiniz?

Sayısalcı olmama rağmen anlamak için beynimin tüm çakralarını açmak zorunda kaldığım bu kitabı, büyük bir hayranlıkla okuduğumu ve bilim kurgu türüne bir kez daha aşık olduğumu söylemeliyim.
Kitabın arada sırada tanrısal ve kahraman bakış açısını bir arada kullanması kafa karışıklığı oluşturmuyor değil. Sanırım bu durum iki yazar olmasından kaynaklanıyor ve sadık kalmak gereğinden dolayı çeviride de düzeltilmemiş. Ama bir süre sonra buna da alışıyorsunuz ve aslında pek de göze batmıyor.
Ayrıca bölümlerin eksik cümlelerle, parçalar şeklinde düzenlenmiş olması birçok kişi açısından anlamsız bulunmuş olsa da bence hoş ve farklı bir ayrıntıydı.

Peki ama kitap neden uzun süre yasaklı kaldı?

Okurken sansürün sebebini anlayamadığımı itiraf etmeliyim. Ama sona iliştirilmiş nottan çıkarabildiğim kadarıyla, yenilgi kabul etmeyen baskıcı gücün karşısında insanlığın umutsuz çabası, aslında alt metinde siyasi göndermelere gebeymiş. Yani John Updike’ın dediği gibi:
“Eğer kendiniz olmaya cesaretiniz varsa, bedeli başkaları öder.”
Yetkililer alt metindeki bu göndermeden sürekli rahatsız olmuşlar ve yazarlara kitaptaki eylemlerin kapitalist bir ülkeye( örneğin ABD ) yöneltilmesini istemişler. Yazarlar bunu elbette reddetmiş ve kitap yayımlanmamış. Sonraları bir takım değişiklikler yapmak mecburiyetinde kalarak yayımlatabilmişler.

Sonuç olarak bilim kurgu severlerin mutlaka okuması gerektiğini düşündüğüm bir eser. Yazarları da baş tacım olan yazarların arasına alıyor ve “Strugatski Kardeşler’den biri Gogol’ün diğeri ise Çehov’un soyundan geliyor ama hiç kimse hangisinin hangisi olduğundan emin değil. Bu kitap kesinlikle harika.” diyen Ursula K. Le Guin’e bütün kalbimle katılıyorum.

İyi okumalar dilerim…

Kitap adı: Kıyamete Bir Milyar Yıl
Orijinal adı: Za Milliard Let Do Kontsa Sveta
Yazar: Boris ve Arkadi Strugatski
Çevirmen: Hazal Yalın
Yayınevi: İthaki Yayınları
Sayfa: 152
Baskı: 2015
Tür: Bilim Kurgu