İstanbul Karşılaşmaları – Mary Roberts

25 Mar İstanbul Karşılaşmaları – Mary Roberts

Bir zaman önce amazonda görmüş, Türkçe çevirisinin olmadığını görünce üzülmüştüm. Sonra İş Bankası Kültür Yayınlarından çıktığını gördüm ve hemen aldım. Zeynep Rona çevirisi ile, mükemmel bir baskı ve kağıt kalitesiyle dilimize kazandırılmış eşsiz eseri hemen okumaya başladım.

Mary Robert’in araştırmalarının bir güzel sonucu daha bizlerle buluşmuş oldu böylece. Bu sefer bizlere Osmanlı zamanında sanata ve sanatçıya olan yaklaşımı anlatıyor yazar. Sadece bununla kalmayarak oryantalist akımın nasıl ilerlediği, neleri ve kimleri etkilediğini de görmüş oluyoruz. Osmanlı Sultanlarının resime olan ilgisinin sadece basit bir devlet adamı ilgisi olmadığını, aynı zamanda bir resim yeteneği ile birleştiğini de gösteriyor. Bazı savaşlarda resmedilecek olan savaş alanının, anahatları sultan tarafından ustalıkla çizilmiş, bu çizim üzerinden bir çalışma yapılabilmiş. Bize öğretilen klasik Osmanlı betimlemelerinden farklı bir Osmanlı ve Osmanlı yönetimi görmüş oluyoruz. Bir dönem incelikler imparatorluğu denmesinin nedenlerinden birini daha inceler gibi hissediyorsunuz.

Kitabı sadece bir sanat kitabı ya da belli bir sanat akımını inceleyen araştırma kitabı olarak görmemek lazım. Çünkü kitap bize bunların fazlasını verdiği gibi, aynı zamanda tarihimize dışarıdan bir göz ile göz atmamıza olanak sağlıyor. Kitabın belki de en güzel yanı, en okumaya teşvik eden yanı bu oldu benim için. Osmanlı zamanında sanat ve sanatçıların durumu, bakış açısı, eserleri ve eserlerine etki eden sanat akımları, savaşlar, insanlar ve olaylar her zaman ilgimi çeken konulardan biridir. İşte bu kitap tam olarak bu sorulara yanıt niteliğinde eşsiz bir kaynak.

İstanbul Karşılaşmaları, Osmanlı zamanında sanat hayatını sürdüren ressamlardan Osman Hamdi Bey, Şeker Ahmet Paşa ve Fausto Zonaro gibi Osmanlı ressamları olarak anılan sanatçıların hayatlarına ve eserlerine de değiniyor. Eserleri hakkında detaylı bilgilere ulaşabildiğimiz gibi, hayatları ile ilgili de detaylı bilgiye ulaşıyoruz.

Kitaptan bir kaç alıntı yapmak istiyorum;

“Osmanlı Devleti 19. yüzyılın ikinci yarısı boyunca Avrupa ve Amerika’da yapılan uluslararası sergi ve fuarlara sürekli ve düzenli olarak katkıda bulunmuştu.”

Burada gördüğünüz gibi Osmanlı zamanında bu tip yardımları hep yapmış. Fakat bu yardımların herhangi bir dönüşünü görmüş mü orası belli değil. Bir diğer konu ise Sultan belli sergilere resimler de göndermiş. Fakat bu resimlerin takibi ne kadar yapılmış, hangileri bize geri dönmüş? Bunlar güzel bir soru olarak kalmış.

Bir diğer alıntı Fausto Zonaro’dan, Avrupalı Oryantalist ressamlara geliyor. Yakındoğu kültürlerini uzaklardan, Batı Avrupa başkentlerinden bakarak yorumlamanın ne kadar yanlış olduğunu ve hata yapma olasılığının ne kadar çok olduğunu söylüyor. Ressam, bu dönemde çizdiği resimlerle tarihi yansıtıyor ve eğer bu hataya düşerse tarihi gelecek nesillere yanlış resmetmiş oluyor. Farkettiniz mi günümüzün Avrupası benzer bir biçimde bizleri gözlemliyor ve yargısız infazlarda bulunuyor. Değişen fazla bir şey olmamış bu kadar yıla rağmen.

“Sanatçılar, siz gidin, Paris’te Fas, Londra’da Filistin, Berlin’de İstanbul resimleri yapın, böyle ne tuhaf şeyler çıkacaktır! Sadece karmaşık konularda değil, her durumda, en basit günlük sahnelerde bile büyük yanlışlara düşme tehlikesi vardır; tarihi değeri olacak sanatı yapabilmek içinse, ya resmi yapılacak çevrede doğmuş ya da uzun yıllar orada yaşamış olmalı ve hayal gücüne kendini çok kaptırmamaya gayret edilmelidir.”

Yazacak daha çok şey var. Hangi birini nasıl toparlasam bilemiyorum inanın. Kısaca kaçırılmaması gereken, koleksiyonluk, mükemmel bir eser. Tarihe, sanata, Osmanlı zamanı sanatına, sanat akımlarına ve Osmanlı zamanında yaşamış olan üç ressamın hayatını merak edenlere şiddetle tavsiye ederim.

İyi okumalar.

Kitap adı: İstanbul Karşılaşmaları: Osmanlılar, Oryantalistler ve 19. Yüzyıl Görsel Kültürü
Orijinal adı: Istanbul Exchanges: Ottomans, Orientalists, and Nineteenth-Century Visual Culture
Yazar: Mary Roberts
Çeviri: Zeynep Rona
Yayınevi: İş Bankası Kültür Yayınları
Sayfa: 364
Baskı: 2017
Tür: Sanat Tarihi

İstanbul Karşılaşmaları – Mary Roberts

Arka kapak;
Roberts, İstanbul İmparatorluğu’nun son döneminin ve karmaşık sanat dünyasının çok yönlü bir portresini çiziyor. Böylelikle “Oryantalizm”i anlamak konusunda yepyeni ve inandırıcı bir çerçeve sunuyor.
Bu kitap, yeni yeni gelişen 19. Yüzyılın küresel tarihi ve küresel modernizm alanlarında çığır açıcı sanat tarihi yayınlarından biri olarak yerini alacaktır.