Balinanın Karnında – George Orwell

21 Ara Balinanın Karnında – George Orwell

Daha çok 1984 ve Hayvan Çiftliği gibi kitaplarından tanıdığımız George Orwell, aslında daha bir çok esere imza atmış ve bu eserlerin büyük çoğunluğunda benzer başarıları yakalamış bir yazardır. Hatta bazı kitapları vardır ki popüler olduğu kitaplarda kadar iyi belki de daha iyidir. Aslında bu iyi kavramı neye göre kime göre iyi olduğu tartışmasını da beraberinde getirir biliyorum ama o kısma girmeden Balinanın Karnında adlı kitabına geçmek istiyorum.

George Orwell’in deneme türünde kitaplarından olan Balinanın karnında, yazarın açık bir dil ile eleştirilerini ve görüşlerini barındırmasının yanında, bizlere o zamandan bilgi vermektedir. O zamandan dediğim elbette kitabın yazıldığı dönemde yaşanan edebi gelişmeler. Gelişmeler beraberinde bazı tartışmaları da beraberinde getiriyor elbet. İşte Orwell bu konulara kendi tarzında yer yer sert gelebilecek bir üslup ile değinmiş, yer yer ise üzerinden geçip bırakmıştır.

Kitapta en çok dikkat çeken konulardan biri Henry Miller ve James Joyce karşılaştırması diyebilirim. Aslında bir karşılaştırmanın olması gerektiği halidir bu konu. Her iki yazarın kitabına değinir ve aralarında ki benzer farkları ve benzerlikleri kendi tadında verir. O dönemde yazılan kitapların moda olarak algılananlarını ayırır ve eleştirir, etliye sütlüye dokunmadan yazacağını yazıp giden yazarlara bir kaç kelam eder Orwell. Konuşmasının sonunda ise bizlere sorar; “Sabun köpüğü neden hep patlar?” Evet, neden patlar?

Sonra kabullenilmiş bazı büyük isimlere girer Orwell. Tolstoy hakkında konuşur örneğin. Tolstoy’un Shakespeare için “abartılı” demesini abartılı bulur. Neden böyle bir şeyi dile getirdiğini araştırır gibi söyler bizlere. Kıskançlık mı? Çekememezlik mi? Yoksa klasik sanatçı egosu mu? Gibi birçok olasılığı bizlere sunarken bir anda kendi fikrini koymaz ortaya, beraber buluruz sonrasında.

Bir de Marksizm’e girer Orwell. O konuda net bir dil ile eleştirisini yapar. Aslında ne kadar ne olduğunu ve ne kadar ne yolunda olduğunu dile getirir. Netliği ve sade anlatımı ile aklınızda bir soru işareti kalmaz. Elbet bu tarafın fanatiklerini rahatsız eder. Çünkü bu tarafta da diğer taraflarda olduğu gibi eleştiriye tahammül yoktur. Bir anda o çok eleştirilen şiddet bile gelir bulur sizi. O yüzden dikkatli olun aman deyim!

Sözü daha fazla uzatmaya gerek yok. George Orwell yine yazmış yazacağını ve bizlere de okumak düşer. Alınız okuyunuz, okutunuz.

İyi okumalar.

Kitap adı: Balinanın Karnında
Orijinal adı: Inside the Whale and Other Essays
Yazar: George Orwell
Çeviri: Zafer Avşar
Yayınevi: Sel Yayınları
Sayfa: 150
Baskı: 2015
Tür: Deneme

Balinanın Karnında – George Orwell

Arka kapak;
Yirminci yüzyılın en önemli yazarlarından George Orwell, ona haklı ününü sağlayan, totaliter rejimler kadar bu rejimleri yaratan insani hırsların da güçlü bir yergisini konu eden romanlarıyla dünya edebiyatında tartışılmaz bir yer edinmiştir. Denemelerinde net bir biçimde görülebilen politik duruşu, güçlü gözlem yeteneği ve yazarın hem hayatla hem metinlerle ilişkisini sorgulama eğilimi ise bu romanların arka planındaki güçlü hayat görüşünü gözler önüne serer. Franco faşizmine karşı İspanya’ya savaşmaya gitmekten, hapishane üzerine yazmak için sahte bir isimle kendini tutuklatmaya; evsizlerin arasına karışarak düşkünlerevinde vakit geçirme çabasından, Britanya’da İkinci Dünya Savaşı’yla birlikte yükselmekte olan antisemitizm dalgasına karşı açık yüreklilikle getirdiği eleştirilere kadar uzanan bir berraklıkla hem de.

Orwell’ı bu zenginlikle anlamak adına bir araya getirdiğimiz denemelerinden “Balinanın Karnında”, Henry Miller’ın Yengeç Dönencesi üzerinden çağının edebiyat anlayışının dökümünü yaparken, yazarın hayatla kurduğu ilişkinin metinlerine etkisine dair güçlü bir sorgulamaya girişiyor. Tolstoy’un, Shakespeare ve eserlerini “şişirilmiş bir balon” olarak niteleyerek yerdiği risalesiyle girdiği polemik ise edebiyat eleştirisinin tek yanlılığına indirilen keyifli bir darbe. Döneminin güncel konularından evrensele ulaşan çok yönlü bir okuma…