Jane Eyre – Charlotte Bronte

17 Oca Jane Eyre – Charlotte Bronte

1800’lü yıllarda yaşamış Charlotte, Emily ve Anne Bronte kardeşlerin üçü de İngiliz Edebiyatına oldukça başarılı eserler kazandırmış ve ünleri günümüze ulaşan değerli yazarlar. Ne var ki ben bu üç kardeşin yalnızca ikisini tanıyorum: Charlotte ve Emily. Emily Bronte’un yalnızca bir romanı var ki okumamış olsanız bile adını mutlaka bir yerlerde duymuşsunuzdur: Uğultulu Tepeler.

Bir gün Uğultulu Tepeler hakkında da bir şeyler karalayabilirim fakat bugün klavye başına geçme sebebim Charlotte’a ait bir roman: Jane Eyre.

Jane Eyre, kadınların özgürlüğüne ve haklarına sahip çıkan ilk romanlardan biri olarak kabul ediliyor. Nitekim o dönemde kadınlara verilen değer o kadar az ki, Charlotte, kitabını bir erkek ismi olan “Currer Bell” adıyla yayımlamak zorunda kalıyor.

Charlotte, gerçek hayatında annesini kanserden, iki kardeşini ise verildikleri yatılı okulda tüberkülozdan kaybeden bir kadın. Dolayısıyla acılı yaşam hikayesinin izlerini, Jane Eyre adlı romanında takip edebiliyorsunuz. Jane’in, öksüz ve yetim olarak yengesinin yanında devamlı ezilerek yaşaması ve daha sonrasında yatılı bir okula verilişi…Yakın arkadaşını çıkan salgında kaybedişi ki romandaki etkileyici ölüm sahnesinde doğrudan ablası Maria’nın ölümünü aktardığı söylenir. Romanda gerçeklik aranması pek doğru olmasa gerek tabii ama bunların romanın etkileyiciliğini büyük oranda arttırdığı bir gerçek. Bahsettiğim ölüm sahnesini okurken, ilk kez bir romanda ağlarken bulmuştum kendimi söz gelimi.

Kısaca kitabın konusu ve gidişatından da söz edeyim.

Genç yaşına rağmen çektiği acılar, Jane’i, o dönemde kadınların “sinmiş” olarak yaşaması gerektiğine inanan toplum yapısına karşı duran güçlü bir karakter haline getirir. Bu güçlü karakteri, Jane’in, yatılı okuldan ayrılıp, mürebbiye olarak üst tabakadan bir adamın evine yerleşmesiyle başlamasıyla, en büyük yardımcısı haline gelir. Toplumdaki üstün erkek modeli olarak görebileceğimiz, bu üst tabakadan adamın nam-ı değer Edward’ın, Jane’in bu güçlü karakterinden etkilenişi, onları evlilik yeminine doğru sürükler. Ne var ki, tüm planları alt üst edecek ve Jane’in yaşamını tekrar bir çıkmaza sokacak büyük bir sır ortaya çıkar. Bu korkunç sır, Jane’i aşkı ve ahlaki değerleri arasında seçim yapmak zorunda bırakır.

Bahsetmek istediğim son bir konu da kitabın farklı basımlarıyla ilgili. Bendeki kitap, nereden geldiğini bile hatırlamadığım, o çok sevdiğim eski kitap kokusuna sahip, çevirisi oldukça etkileyici, Altın Kitaplar yayınevinden 1962’de çıkmış bir basım. Başka yerlerde görüp incelediğim daha yeni Jane Eyre basımları oldu. Fakat özellikle çeviri anlamında bendeki kitaptan aldığım tadı alamadım. Bu nedenle, kitabı edinirken karşılaştırma yapmanızı, imkanınız varsa ve bulabilirseniz sahaflardan eski basımlarını edinmenizi tavsiye ederim.

Jane Eyre’ın Mia Wasikowska ve Michael Fassbender‘ın başrollerini paylaştığı 2011 yapımı filmi de mevcut. Kitabın verdiği tadı veremese de boş bir zamanda izlenebilecek, kafanızı çok da yormayacak güzel bir film.

19. yüzyılda yazılmış bir romanın, 21. yüzyılda filmlere, oyunlara, küpelere, bileziklere, çantalara hatta dövmelere tema olması, Charlotte Bronte’un, yaşadığı çağın o görünmez sınırlarını aşmadaki başarısını kanıtlar nitelikte zannederim. Yazıyı burada bitiriyor ve eğer okumaya karar verirseniz de iyi okumalar diliyorum. Hoşçakalın.

Kitap adı: Jane Eyre
Orijinal adı: Jane Eyre
Yazar: Charlotte Bronte
Çeviri: Eser Tutel
Yayınevi: Altın Kitaplar
Sayfa: 286
Baskı: 2007
Tür: Roman