Karamazov Kardeşler – Fyodor Mihayloviç Dostoyevski

09 Haz Karamazov Kardeşler – Fyodor Mihayloviç Dostoyevski

Zaman zaman kendime şu soruyu sormuşumdur; öyle bir kitap yada bir kaynak, bir düşünce var mıdır ki bana hayatın ne olduğunu, insanın ne olduğunu net bir şekilde ortaya koysun. Bu merakımın cevabını Dostoyevski, son büyük baş yapıtı olan Karamazov Kardeşler romanı ile vermiş.

1880’de kitabı tamamladığında kimi eleştirmenler artık bir daha kimsenin böyle bir kitap yazamayacağını söylemişler. Dostoyevski, Nietzsche’den iki yıl evvel Tanrının öldüğünü bu kitapta söylemiş, Virginia Woolf, eğer hayatı anlamak istiyorsanız Karamazov Kardeşleri okuyun demiş. Kısaca tüm yönleriyle, dünya edebiyatına da ilham kaynağı olmuş, psikolojiye, felsefeye katkısı ve etkileri halen devam etmekte ve edecek olan bir eserdir. Ne yazıktır Dostoyevski kitabı yazdıktan kısa bir süre sonra vefat etmiştir. Öyle ki kitabı okurken edindiğim etkilerden biri, yazar hayat ile ilgili tüm görüşlerini, felsefesini, birikimini bu kitapta sunmuş. Dostoyevski zekasını, düşüncelerini çok net şekilde görüyoruz.

Kitap dört ana karakter ve bunları destekleyen dört yan karakterle ile neden sonuç ilişkilerini kurgulamış. Benim yorumum, yazar kendini dört karakterle anlatmış;

Dimitri Fyodoroviç Karamazov
Ivan Fyodoroviç Karamazov
Aleksey Fyodoroviç Karamazov
Pavel Smerdyakov (Baba Fyodor Pavloviç Karamazov’un meşru olmayan oğlu)

Karaketer analizine girmek istemiyorum ama bu dört karakterin hepsi insan olmanın belirli yanlarını temsil ediyor. Dimitri, kumarbaz, heycanlı, öfkeli ve düşünmeden hareket eden bir karakter ve düşünmeden yaptığı her hareketin sonuçlarına hikayede tanık oluyoruz. Aleksey Karamazov, Alyoşa, insanın bir üstünü temsil ediyor. Din, vicdan, merhamet, metanet kısacası kusursuz bir insan figürü temsil ediyor. Ivan Karamazov, ki benim romandaki favori karakterim ve bütünleştiğim bir karakterdi, entelektüel altyapısı ile sorgulamayı, hepimizin aklından geçenleri düşünen, cevap arayan, isyan eden bir karakter.

Kitapta belki de en vurucu darbeleri bu karakter üzerinden vermiş yazar. Özellikle İsyan ve Büyük Engizisyoncu bölümleri yazarın tüm görüşünü yansıttığı, sorguladığı, okuyucuyu adeta yakasından tutup silkelediği en akılda kalıcı ve tekrar tekrar okunacak bölümler olduğunu düşünüyorum. Kitapta bir diğer karakter olan Smerdyakov ise insanın sinsi, düzenbaz, kötü yanını gösteren ve hikayenin kilit rolünü üstlenen sara hastası bir karakter. Dostoyevski her bir karakterin temsil ettiği bu oluşumları, karakterler hakkında derinlemesine anlatımları ile desteklemiş o yüzden karakterlerin neden öyle davrandıkları, düşüncelerini, eylemlerini anlayabiliyoruz.

Romanın en önemli noktalarından biri de mahkemede bölümleri. Bu bölümde, rus halkının içinde bulunduğu ahlakı, yozlaşmışlığı, insanların önyargılarını, ihanet duygusunun ve bastırılmışlığın şiddeti, teslimiyet ve insana dair daha bir çok unsur savcı ve avukatların konuşmalarında sergileniyor.

Kurgusu, anlatımı, temsil ettiği şeyler bakımından insanlığa verilmiş en büyük armağanlardan biri Karamazov Kardeşler.

Belki de, bir kitap okudum ve hayatım değişti diyebileceğiniz türden bir eser.

İyi okumalar.

Kitap adı: Karamazov Kardeşler
Orijinal adı: Bratya Karamazovy
Yazar: Fyodor Mihayloviç Dostoyevski
Çeviri: Nihal Yalaza Taluy
Yayınevi: İş Bankası Kültür Yayınları / Hasan Ali Yücel Klasikler Dizisi
Sayfa: 1008
Baskı: 2016
Tür: Roman

Karamazov Kardeşler – Fyodor Mihayloviç Dostoyevski

Arka kapak;
Dostoyevski, yaşamının son yıllarında başyapıtı Karamazov Kardeşler’i tamamladığında, Rus yazınında ‘felsefe düzeyinde roman-tragedya denen türün de temelini attığının bilincinde değildi. Dostoyevski’nin yaşam birikiminin tümünü ve sanat gücünün doruğunu içeren bu roman, gerçekte insanı insan yapan ne varsa, onlara adanmış bir destan niteliğini taşır. Yazar, hiçbir romanında “Karamazov Kardeşler”de olduğu denli insan ruhuna inmemiş, insanoğlunu bu denli kesitler biçiminde, içgüdülerinin ve istencinin tüm görünümüyle sergilenmiştir. Bir aileyi konu alan ve bir felaketler zinciri olarak gelişen olay örgüsü, bireysel öğelerin yanı sıra, ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısındaki Rus toplumunu da geçirdiği sarsıntıların tümüyle, dünya edebiyatında bir eşi daha bulunmayan bir sanat aynasından yansıtır.

Dostoyevski (1821-1881): Gerek 1840’ların ortalarından itibaren yayımlamaya başladığı Beyaz Geceler ve Öteki gibi uzun öykü-kısa romanlarıyla, gerekse Karamazov Kardeşler,
Suç ve Ceza ve Budala gibi Sibirya sürgünü sonrası büyük romanlarıyla, insanın karanlık yakasını kendinden sonraki bütün romancıları derinden etkileyecek biçimde dile getirmiş büyük bir
19. yüzyıl ustasıdır. Karamazov Kardeşler, yazarın son başyapıtıdır.