Neden Yazıyorum – George Orwell

09 Mar Neden Yazıyorum – George Orwell

İşte gerçek bir ufuk açıcı. Evet tam tanımı uzun bir süre düşündükten sonra bulabildim. Gerçek tanımı bu olmalı bu kitabın. Ufuk Açıcı. Hani bazı kitaplar vardır okudukça bazı şeyleri çok daha iyi anladığınızı ve bildiğinizi hissedersiniz. Hah işte aynen öyle bir kitap Neden Yazıyorum. George Orwell usta bu konuda yine kendisini aşmış ve bizlere olması gereken objektif anlatımı sunmuş. O kadar güzel bir dille anlatmış ki o zamanları ve o zamanların İngiltere’dini hayran olmamak elde değil.

Aslında kitap ile ilgili yazmak istediğim çok fazla şey var. Fakat bu kitabı baştan sona anlatmak olacak gibi geliyor bana. İşin büyüsü kaçacak gibi düşünüyorum. Bir diğer sorun ise burada çok fazla beklentiye girip insanların, sonrasında beklentilerini karşılamamasını ya da dediğim gibi bir durum ile karşılaşmamalarını istemiyorum. O yüzden elimden geldiğince kendimi tutmaya çalışıyorum.

Kitapta en fazla beğendiğim şey bir kimsenin, kendi ülkesini çok ama çok iyi tanımış olması ve bunu son derece yalın ve net bir dille anlatması oldu. İşin daha güzeli ise bu anlatıların bir çoğunu bende düşünmüştüm. Evet bu doğru. İngiltere’de kaldığım zamanlarda burada anlatılanların bir kısmını bizzat yaşamıştım. Örneğin insanların yabancılara karşı tutumu. Bu son derece net bir şekilde gözlenebiliyordu. Orwell zaten bunu çok net bilen birisi olduğundan, bunu gayet güzel anlatmış. Kitapta ayrıca hiç bilinmeyen yanlarıda görebiliyorsunuz. Öyle yanlar çıkıyor ki karşınıza bir an için küçük şaşkınlıklarınızı büyük şoklara dönebiliyor.

İngilizler ve ingiliz yaşamı ile ilgili bolca bilgi aldıktan sonra, savaşın kimyasını görüyoruz. O zamanların nasıl zamanlar olduğunu idrak etmeye çalışıyoruz. Elbette bu çok zor bir empati. Ama bunu bize yalın anlatımı ile yapılabilir kılıyor Orwell. Uzun iki dünya savaşı gören böylesine güçlü bir yazardan da zaten bu beklenirdi diyorsunuz değil mi? Evet bende öyle dedim.

Kitabın bir kaç sayfasını tekrar tekrar okudum çünkü o kadar sindirilesi bir yığın gibi geldi ki bana, es geçmemek, daha iyi algılamak hatta bir kaç kez üstünden geçmek sitedim anlatılan zamanların. Sanki benim anılarımmış gibi hissetmek istedim. Evet belki bu da imkanlı değil ama en azından denenebilir.

Peki neden yazdığına cevap veriyor mu derseniz belki aşağıdaki paragraflar cevap olabilir;

“Yedi yıldır roman yazmıyorum, fakat çok yakında bir tane daha yazmayı umu­yorum. O da bir başarısızlık olmaya mahkum. Her kitap bir başarısızlıktır, fakat ne tür bir kitap yazmak istediğimi açık bir biçimde biliyorum.
Dönüp son birkaç sayfaya baktığımda, sanki yazma dürtüm sadece toplum yararına odaklanan türdenmiş gibi gösterdiği­mi görüyorum. Bıraktığım son izlenim bu olsun istemem. Tüm yazarlar kibirli, bencil ve tembeldir ve dürtülerinin altında bir gizem yatar. Kitap yazmak, acı verici bir hastalığın uzun süren nöbetleri gibi insanı bitiren korkunç bir mücadeledir. Ne karşı koyabileceği ne de anlayabileceği bir iblis tarafından itilmese, insan asla böyle bir işe kalkışmazdı. Biliyoruz ki, bu iblis, her­keste, bir bebeğin ilgi çekmek için ciyak ciyak ağlamasına yol açan içgüdünün aynısıdır. Fakat yine de, sürekli kendi kişiliği­ni gizleme mücadelesi vermediği sürece insanın okunabilir hiç­bir şey yazamayacağı da doğrudur. İyi nesir, pencere camına benzer. Hangi dürtülerimin daha güçlü olduğunu kesin olarak söyleyemem, fakat hangilerinin peşine düşülmesi gerektiğini biliyorum. Ve dönüp eserlerime baktığımda, politik bir amacım olmayınca hep ruhsuz kitaplar yazdığımı ve ağdalı pasajlara, anlamsız cümlelere, süslü sıfatlara ve genel olarak saçmalığa kapıldığımı görüyorum.”

Savaşın içinde geçen zamanların dokusuna dokunmak isteyen herkese bu kitabı öneririm. Şimdidien iyi okumalar.

Kitap adı: Neden Yazıyorum
Orijinal adı: Why I Write
Yazar: George Orwell
Çeviri: Levent Konca
Yayınevi: Sel Yayınları
Sayfa: 109
Baskı: 2013
Tür: Deneme

Arka kapak;
Edebiyat anlayışı hiçbir zaman politik düşüncelerinden ve gözlemlerinden ayrı düşünülemeyecek bir yazar olan George Orwell, Neden Yazıyorum’da bir araya getirilen denemelerinde, hemen her yazarın hayatının bir noktasında kendisine sorduğu ya da başkalarının ona yönelttiği, beylik “Neden Yazıyorum?” sorusuna politik ve insani gözlemlerle yoğurduğu cevaplar veriyor. Politikacıların ipliğini pazara çıkarırken, İngiliz karakterini bir kadavra gibi parçalarına ayırırken, savaşa dair dile getirilmeyenleri dile getirirken iğneyi başkaları kadar kendine de batırmaktan sakınmıyor.

“Tüm yazarlar kibirli, bencil ve tembeldir ve yazma dürtülerinin altında bir gizem yatar. Kitap yazmak, acıdan kıvrandıran bir hastalığın uzun süren nöbetleri gibi insanı yiyip bitiren korkunç bir mücadeledir. İnsan, karşı koyamayacağı ve anlayamayacağı bir iblis tarafından itilmese kesinlikle böyle bir işe kalkışmazdı. Biliyoruz ki bu iblis herkeste vardır ve bir bebeğin ilgi çekmek için ciyak ciyak ağlamasına yol açan içgüdünün aynısıdır. Fakat yine de sürekli kendi kişiliğini gizleme mücadelesi vermediği sürece insanın okunabilir hiçbir şey yazamayacağı da bir o kadar doğru.”